Fizjologia porodu
Znajdowanie inspiracji na każdym kroku
Dzisiaj łatwo uwierzyć, że poród to zabieg medyczny, a nie po prostu ostatni dzień fizjologicznego procesu, który trwa od poczęcia.
Jako kultura staliśmy się trochę oszukani przez medyczny model opieki i dosłownie straciliśmy z oczu poród jako proces fizjologiczny – proces, który nie zawsze, ale częściej, może bezpiecznie przebiegać w toku codziennych czynności kobiety, bez potrzeby nadzoru klinicznego, rękawiczek lateksowych i protokołów.
Przyjrzymy się kilku sposobom, w jakie ciało kobiety w ciąży dostosowuje się, aby umożliwić bezpieczny i bezproblemowy poród.
Poród to proces fizjologiczny, który u większości kobiet i dzieci może przebiegać bez komplikacji.
Począwszy od łona matki
Macica to worek mięśniowy położony w miednicy, podtrzymywany przez mięśnie dna miednicy i przymocowany do miednicy, niczym balon na ogrzane powietrze do podłoża, za pomocą więzadeł macicy.
Gdy w macicy nie ma dziecka, ma wielkość małej gruszki, ale w czasie ciąży może się rozciągnąć i urosnąć do rozmiarów dużego arbuza.
Macica kurczy się co 15–20 minut przez całe życie (w przeciwnym razie uległaby zanikowi), a w czasie porodu skurcze te stają się tak silne, że macica staje się najsilniejszym mięśniem w ciele człowieka.
Macica
Macica
Macica zbudowana jest z warstw włókien mięśniowych.
Włókna podłużne są przedstawione na powyższym rysunku w postaci jasnoróżowych kształtów, włókna diagonalne są przedstawione w postaci niebieskich linii, a włókna okrężne, występujące w dolnej części macicy, są przedstawione w postaci fioletowego „sznurka ściągającego”.
Otwór macicy, obszar znajdujący się pod sznurkiem ściągającym, nazywany jest szyjką macicy.
Można je wyczuć w górnej części pochwy, w kształcie okrągłego pączka.
Gdy nie zachodzi ciąża, szyjka macicy jest twarda jak czubek nosa, ale już na bardzo wczesnym etapie ciąży hormony progesteron i relaksyna przygotowują macicę i zmiękczają tkanki matki, czyniąc je bardziej rozciągliwymi.
W rezultacie szyjka macicy staje się bardziej miękka, podobnie jak usta, więzadła macicy rozluźniają się, a macica staje się mniej kurczliwa, co pozwala na wzrost zarówno macicy, jak i dziecka.
Jednocześnie okrągłe włókna „ściągające” pozostają skurczone, dzięki czemu otwór macicy pozostaje zamknięty, a dziecko jest bezpieczne i ciepłe w środku.
Szyjka macicy
Zmiękczające działanie relaksyny pozwala również na rozszerzenie się klatki piersiowej matki w czasie ciąży, co wymaga rozluźnienia biustonosza na długo przed pojawieniem się pierwszych oznak ciąży.
Ułatwia to zwiększenie pojemności płuc niezbędnej do dostarczenia tlenu do 45% (średnio) zwiększonej objętości krwi matki.
Jeśli wyobrazimy sobie macicę jako dzianinową torbę do wzrostu dla dziecka, szyjka macicy jest jej otworem w kształcie golfa. Doskonałą demonstracją tego jest dosłowne użycie golfa i pokazanie, jak dziecko przemieszcza się w dół kanału rodnego i jak szyjka macicy rozciąga się, gdy dziecko się wyłania.
Pierwsze skurcze, trwające godzinę lub dwie przed wyjściem dziecka na świat, związane są z dalszym zmiękczaniem, skracaniem i otwieraniem się szyjki macicy na tyle szeroko, aby dziecko mogło zmieścić się w pochwie.
Seria skurczów mięśniowych napędzana hormonem oksytocyny. W miarę wzrostu oksytocyny skurcze stają się silniejsze, dłuższe i bliżej siebie - i nadal nie powodują obrażeń.
Ten wzorzec coraz silniejszych fal zaciskania jest dobrym sygnałem, że ciało wie, co robić.
W miarę jak fale stają się silniejsze, wzrasta poziom endorfin u matki. Endorfiny to hormony, które pod względem chemicznym są bardzo podobne do morfiny, ale nie mają skutków ubocznych. Działają jako naturalny środek przeciwbólowy i pomagają matce czuć się spokojną i zrelaksowaną, a nawet dość senną, gdy poród osiąga najsilniejszą fazę.
Skurcze
Kiedy mięsień się kurczy, włókna mięśniowe skracają się i stają się szersze, a kiedy mięsień się rozluźnia, włókna stają się znów długie i cienkie.
Macica kurczy się w ten sposób przez cały okres życia kobiety, jednak w miarę postępu ciąży skurcze te mogą być odczuwane przez matkę jako okresowe uczucie zaciskania.
Podczas każdej fali zaciskania jej brzuch będzie wydawał się twardszy w dotyku, podobnie jak napięte bicepsy mistrza podnoszenia ciężarów odczuwane przez rękaw kurtki.
Jednak w trakcie porodu charakter skurczów ulega zmianie i gdy skurcze zanikają, włókna znów stają się długie i cienkie – jednak nie tak długie, jak przed skurczem.
Oznacza to, że przy każdym skurczu porodowym następuje stopniowe skracanie się włókien podłużnych.
Zjawisko to nazywa się retrakcją.
Retrakcja powoduje podciągnięcie szyjki macicy do góry, a następnie jej otwarcie. Im dłuższy i silniejszy skurcz, tym większe jest cofnięcie.
Retrakcja zmniejsza również przestrzeń wewnątrz macicy. Powoduje to popychanie dziecka coraz niżej, a silny nacisk główki dziecka na ujście wewnętrzne wspomaga otwieranie szyjki macicy.
Skurcze i układ nerwowy autonomiczny
Aby szyjka macicy mogła się płynnie otworzyć, okrężne włókna „sznurka” muszą się rozluźnić.
Jeśli otoczenie wydaje się dziwne lub jeśli matka czuje się obserwowana, współczulna część jej autonomicznego układu nerwowego automatycznie produkuje hormony stresu, które przychodzą jej z pomocą.
Adrenalina daje jej siłę, by stawić czoła sytuacji lub uciec, zaciskając „sznurek ściągający”, aby dać jej czas na znalezienie bezpiecznego miejsca i prywatności przed przyjściem dziecka na świat. Gałąź współczulna współpracuje z gałęzią przywspółczulną jak huśtawka. Gdy adrenalina wzrasta, oksytocyna spada, spowalniając lub zatrzymując poród.
Nigdy nie jest tak, że matka jest zbyt zestresowana; adrenalina jest jej supermocą w stresującym otoczeniu. Ludzie są ssakami, a fizjologiczny poród wymaga takiego samego spokojnego i niezakłóconego środowiska, jakie przygotowujemy dla naszych zwierzęcych przyjaciół, jeśli ma przebiegać najsprawniej i najbezpieczniej.
Gap junctions and the active stage of late pregnancy
There is a transitional phase of activity in late pregnancy when the body is changing from working to keep the baby in, to working to help the baby out.
This phase can happily stop and start (or continuously trickle) for many hours or days while all the final behind-the-scenes preparations are made. When this activity is noticeable (it isn’t always) it is referred to as prodromal labour or as the latent stage of labour, but it may be better to think of it as the active stage of late pregnancy and to carry on with normal life accordingly.
Physiology and the length of pregnancy: when does labour start?
No one really knows for sure why labour starts when it does but there is growing evidence that babies play a significant part by sending chemical messages to their mothers’ bodies that they are ready to be born, and that labour starts spontaneously when both mother and baby are prepared, physically and neuro-hormonally, for optimal labour, birth, and early postnatal wellbeing.
The length of a normal healthy pregnancy varies widely and ‘term’ (when the baby is considered to be mature) is given in the text books as being between 37 and 42 weeks of pregnancy, a range of 35 days.
A study in 2013 looking at the natural length of human pregnancies agreed with this figure.
It is important to note though that they excluded babies born before 37 weeks (when many babies born shortly before this time are ripe and ready to go), and they excluded babies born by caesarean section or induction before the natural onset of labour, with twenty-four percent of respondents later reporting medical interventions that had artificially shortened their pregnancy.
Therefore we have no idea how long those pregnancies would have been and so the study, while confirming that the usual 40 week mark is only one day within a wide range, does nothing to show us the true limits of that range.
Birth environment and the mind-body connection
Thinking of the ‘tuning-up’ phase as a normal phase of late pregnancy (rather than early labour) means that the labour ‘clock’ has not started ticking in our minds, and that carrying on with normal life feels little different from carrying on through any of the other ‘minor discomforts’ of pregnancy. Amish women in America, who tend to have shorter (and apparently easier) labours, carry on with the housework, only calling the midwife when the birth seems close.6 Unless we are living in danger, the normalcy of the home environment and home routines has a positive effect on the physiological process because this is generally where we are at our most relaxed - and at our least inhibited. The thinking brain has little to do with it.
The older part of the brain listens to our sensory input and when things look, sound, feel, smell and taste like home, stress hormones are at their lowest and the autonomic nervous system is balanced in favour of supporting the birth process. However, the older brain also listens to our beliefs so that, even at home, if each wave of tightening is greeted by the belief that labour is inherently impossible or dangerous, or that the sensations of normal labour are insufferable, the balance may tip the other way until the mother is helped to feel confident and safe again. Thus, not only is it the physical environment that affects the physiological process, but also the cultural environment from which the mother has shaped her belief system.
Furthermore, the beliefs of her birth attendants will also have an affect on labour progress. Other people’s doubt and fear is very infectious and once ‘breathed in’, it becomes our own.
.png)
Kontynuacja podróży z łona matki do ramion matki
Ostatecznie tkanki szyjki macicy i dolnego odcinka macicy zostają zebrane, pozostawiając szyjkę macicy całkowicie otwartą. Dolna ściana macicy jest dość cienka, ale jej dach, czyli dno, jest grube i pokryte włóknami mięśniowymi.
Gdy szyjka macicy w kształcie golfa jest skutecznie naciągnięta na głowę dziecka, dalsze skurcze wykorzystują dno macicy jako tłok delikatnie, ale silnie kierujący dziecko w dół, przez pochwę i w czekające ramiona matki. Potężna macica mogłaby z łatwością wykonać całą pracę, zwłaszcza gdy matka znajduje się w najwygodniejszej pozycji, klęcząc lub na czworakach, a zwłaszcza gdy czuje się niespieszona i niezakłócona. Może mieć potrzebę parcia, ale nieobserwowana i w całkowitej prywatności, podążałaby tylko za swoimi instynktami. W ten sposób zarówno praca macicy, jak i instynktowne parcie matki można uznać za część procesu fizjologicznego.
Z drugiej strony, wymuszone, przedłużone parcie, kierowane przez położną lub lekarza, nie jest częścią procesu fizjologicznego. Jest to technika lub interwencja zwana parciem Valsalvy (od nazwiska lekarza z XVIII wieku) i niesie ze sobą ryzyko bez poprawy wyników. Nie jest częścią praktyki opartej na dowodach i, chociaż nadal szeroko stosowane, nie jest rutynowo zalecane.
Robienie miejsca dla dziecka
Wiele kobiet martwi się, jak ich dziecko poradzi sobie z przejściem przez tak wąskie przejście.
Dzieje się tak - najszerszą częścią ciała dziecka jest głowa, a gdy broda znajduje się na klatce piersiowej (pozycja, w której trzymamy głowę, gdy naciągamy ciasny sweterek), głowa ma około 10 cm szerokości, czyli mniej więcej tyle, ile rozmiar grejpfruta.
Głowa dziecka może zostać odpowiednio ukształtowana, a kości czaszki (które nie są zrośnięte po urodzeniu) lekko na siebie zachodzą, aby zmieścić się w miednicy matki.
Miednica, dzięki rozciągliwemu działaniu hormonów ciążowych, jest w stanie się rozszerzyć, zwiększając swoją pojemność o 30%, gdy matka jest wyprostowana. Gdy nie jest obserwowana i nie jest poganiana, matka instynktownie porusza się w sposób, który zapewnia więcej miejsca. Na przykład może pochylić się do przodu, unieść jedno kolano lub stać i unosić naprzemiennie stopy. W dziwnym i klinicznym otoczeniu, a także gdy inne osoby ją obserwują i nią kierują, mało prawdopodobne jest, aby dostroiła się do tych instynktownych zachowań. Dlatego prywatność jest wymagana, aby w pełni wspierać proces fizjologiczny.
Miękkie i śliskie dziecko (w najszerszym miejscu ma około 10 cm – odległość między kciukiem i środkowym palcem, gdy tworzą kształt litery C) przemieszcza się przez rozszerzalną miednicę matki, amortyzowaną przez ścianki pochwy.
Pochwa nie jest gładką rurką tkanki; składa się z poziomych fałd tkanki zwanych fałdami. Fałdy mogą się rozłożyć jak akordeon, a następnie, dzięki relaksynie, rozciągnąć się jeszcze bardziej, aby zrobić miejsce nawet najpulchniejszemu dziecku. Odczucia podczas tej ostatniej fazy porodu są odczuwane najpierw w odbycie, a następnie, gdy dziecko obraca się wokół krzywizny w miednicy i naciska na dno miednicy, odczucia również się przemieszczają i matka odczuwa je jako kłucie lub pieczenie wokół wejścia do pochwy.
Uczucia te naturalnie skłaniają nieobserwowaną i niezakłóconą matkę do zbliżenia się do podłogi, aby przygotować się na przyjęcie dziecka.
Na zdjęciu po lewej miednica jest ustawiona tak, jakby matka stała; na zdjęciu po prawej stronie widać, że matka stoi i pochyla się do przodu.
Ruch ten jest poważnie utrudniony, gdy matka siedzi lub leży.
Podaj ogólny opis poniższych pozycji i przedstaw oferowane przez siebie usługi. Kliknij pole tekstowe, aby edytować treść.
Łożysko
Proces fizjologiczny przewiduje, że każde dziecko urodzi się przy pomocy naturalnej maszyny podtrzymującej życie
Dziecko rodzi się i zostaje zabrane w ramiona matki.
Tymczasem łożysko jest nadal przytwierdzone do wnętrza macicy i funkcjonuje jak wcześniej. Dopóki pępowina nie jest zaciśnięta i nadal pulsuje, dziecko będzie otrzymywać tlen przez łożysko, zapewniając zapasowe źródło, podczas gdy oddychanie się ustabilizuje. Podczas porodu pępowina i łożysko zawierają około jednej trzeciej objętości krwi dziecka.
W miarę jak krew krąży od dziecka do łożyska i z powrotem, w ciągu następnych kilku minut w ciele dziecka pozostaje jej coraz więcej – bardzo podobnie do nadchodzącego przypływu.
Zaciskanie przewodu
Odroczenie lub opóźnienie przecięcia pępowiny przynosi korzyści nawet najmłodszym dzieciom.
W tym czasie do organizmu dziecka przedostają się także komórki macierzyste z pępowiny, co uważa się za korzystne.
Po pewnym czasie pępowina przestaje pulsować i stopniowo staje się bielsza i bardziej płaska. Naczynia krwionośne zamykają się same i nie ma potrzeby zaciskania lub wiązania pępowiny, gdy już się zamkną.
Proces fizjologiczny obejmuje to wszystko.
Skóra do skóry
W tym czasie naturalnym instynktem matki jest trzymanie dziecka blisko ciała. Ten kontakt skóra do skóry ma ogromne korzyści dla dziecka podczas przejścia z łona matki do świata.
Temperatura skóry na klatce piersiowej matki reaguje na temperaturę dziecka, zapewniając, że dziecko jest ogrzewane lub chłodzone w zależności od potrzeb, aby utrzymać optymalną temperaturę, i robi to skuteczniej niż promiennik ciepła. Wiemy o tym od co najmniej 1980 roku i jest to prawdą nawet w przypadku bardzo wcześniaków.
Kontakt skóra do skóry reguluje również oddech dziecka, tętno i poziom glukozy, pomagając utrzymać fizjologiczną stabilność. Dotyczy to wszystkich niemowląt, nawet bardzo małych i tych wymagających szczególnej opieki. Te korzyści są prawdopodobnie wynikiem obniżenia poziomu stresu u dziecka.
The Birth of the Placenta
During a physiological birth the womb remains contracted after the baby is born and the waves of contractions cease for a while. This gives the mother and baby time to recover themselves and for the baby to find the breast for the first time. As long as there is no bleeding, and as long as the mother remains well, it does not matter whether this phase lasts a few minutes or a few hours.
Eventually, rhythmic contractions resume and, because the baby is no longer inside, the womb can contract down much more, thus reducing its internal surface area causing the placenta to peel away. The mother often responds to this fresh activity by wanting to become more upright again.
The placenta drops down through the vagina and is expelled easily followed by an amount of blood from where the placenta had been attached. Further bleeding is then controlled by the diagonal muscle fibres of the womb contracting tightly around the bleeding vessels acting as ‘living ligatures’.
New mothers have a naturally higher level of clotting factors in their blood and this also helps to lower their risk of bleeding heavily after a birth. As with the earlier phases of labour, the physiological process works best when the mother feels unobserved and unrushed.
Interacting with her baby in warmth and privacy will leave her awash with oxytocin helping the womb to contract, the placenta to separate and the physiological process to be completed in the safest possible way.
We must remember as Educators we deliver information that is suitable for our audience. Although, we might have the deeper knowledge of the process of birth, we need to gain skills in imparting that knowledge in an simple but effective way.
References:
1 WHO (2018) WHO recommendations - Intrapartum care for a positive childbirth experience. Transforming care of women and babies for improved health and well-being. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/272447/WHO-RHR-18.12-eng.pdf
2 Buckley SJ. Executive Summary of Hormonal Physiology of Childbearing: Evidence and Implications for Women, Babies, and Maternity Care. J Perinat Educ. 2015;24(3):145-53. doi: 10.1891/1058-1243.24.3.145. PMID: 26834435; PMCID: PMC4720867.
3 “The autonomic nervous system is a component of the peripheral nervous system that regulates involuntary physiologic processes including heart rate, blood pressure, respiration, digestion, and sexual arousal. It contains three anatomically distinct divisions: sympathetic, parasympathetic, and enteric.” - Waxenbaum JA, Reddy V, Varacallo M. Anatomy, Autonomic Nervous System. [Updated 2022 Jul 25]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539845/